του @Arhsx
πηγή: rednotebook.gr
Δυο χώρες, δυόμισι χρεοκοπίες: Mία η αργεντίνικη το 2001, μία η
ελληνική το 2010 και η τρέχουσα που δεν είναι καν βέβαιο ότι έχει
συμβεί! Μία ματιά στο πως έφτασε η Αργεντινή στην πρόσφατη άρνηση
εξυπηρέτησης χρέους και στο αν αυτή συνιστά χρεοκοπία. Επίσης, στο ρόλο
του συνδετικού κρίκου που λέγεται Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στις
αναπόφευκτες συγκρίσεις. Πέντε πράγματα που πρέπει να ξέρεις για την
χρεοκοπία της Αργεντινής, της Ελλάδας και του… ΔΝΤ.
1. Το νεοφιλελεύθερο «timeline» της Αργεντινής μέχρι τη
χρεοκοπία του 2001, όταν το ΔΝΤ την «πούλησε» αφού η Αργεντινή είχε
πουλήσει τα πάντα
To 1976 η Δεξιά χούντα του Jorge Rafael Videla ρίχνει την Isabel
Peron στην Αργεντινή όπου μόλις το 9% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο
της φτώχειας και η ανεργία βρίσκεται λίγο πάνω από το 4%. H χούντα
συμμετέχει στην
Επιχείρηση Κόνδορας,
μια συντονισμένη και καθοδηγούμενη από τις ΗΠΑ διεθνή επιχείρηση «για
την αποτροπή του Μαρξισμού» στις χώρες του Νότιου Κώνου της Λατινικής
Αμερικής. Στο πλαίσιο της επιχείρησης εγκαθίστανται στρατιωτικές
δικτατορίες στην Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Ουρουγουάη και τη Χιλή και
εξαπολύεται τρομοκρατία στην Αριστερά και τους συμπαθούντες στις χώρες
αυτές, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και «εξαφανισμένους». Στις
δικτατορικές κυβερνήσεις συμμετέχουν απόφοιτοι της ως τότε περιθωριακής
νεοφιλελεύθερης Σχολής του Σικάγου ενώ στο σκληρότερο καθεστώς όλων, στη
Χιλή του Pinochet, «τεχνοκρατική» ανάμιξη έχει και ο ίδιος ο γκουρού
της σχολής, Milton Friedman. Στην Αργεντινή, η χούντα απαγορεύει τις
απεργίες και απελευθερώνει τις απολύσεις. Εκτός από μαζικούς τάφους
αριστερών κληροδοτεί στη χώρα μισθούς μειωμένους πάνω από 40% και ένα
τεράστιο (με τα κριτήρια της εποχής) δημόσιο χρέος.
Η στρατιωτική δικτατορία πέφτει το 1983 μετά την ήττα στον Πόλεμο των
Falklands, έναν πόλεμο που μετέτρεψε την ως τότε βέβαιη ήττα της ήδη
μισητής Margaret Thatcher στις εκλογές για τη δεύτερη θητεία της, σε
θρίαμβο μέσα σε εθνικιστικό παροξυσμό. Σύντομα, τη διακυβέρνηση της
Αργεντινής αναλαμβάνει ένας περονιστής που έμελλε να αλλάξει στρατόπεδο,
σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα, ο Carlos Menem, ο οποίος χρίζει
υπουργό οικονομίας έναν χουντικό, τον Domingo Cavallo. Menem και Cavallo
το μόνο που δεν ιδιωτικοποιούν είναι ο εθνικός ύμνος της χώρας.
Εκατοντάδες δημόσιες εταιρίες εκποιούνται, συμπεριλαμβανομένων της
πετρελαϊκής, τηλεπικοινωνιακής, αεροπορικής (αεροσκάφη του δημόσιου
αερομεταφορέα πωλήθηκαν προς 1 δολάριο) και των συνταξιοδοτικών ταμείων
με την αιτιολογία της μείωσης του ελλείμματος και του εκσυγχρονισμού.
Απελευθερώνεται πλήρως η αγορά εργασίας, καταργούνται οι συλλογικές
συμβάσεις κτλ (εν ολίγοις το ίδιο έργο με τη μνημονιακή Ελλάδα). Επίσης
συνδέουν το πέσο με το δολάριο για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό, το
μονάκριβο μπαμπούλα της νεοφιλελεύθερης σχολής.
Η Αργεντινή είναι ήδη το αγαπημένο παιδί του ΔΝΤ, το οποίο ευχαρίστως
τη «βοηθάει» το 2000, όταν είναι σαφές ότι το χρέος -η κληρονομιά της
ομοϊδεάτισσας του στρατιωτικής δικτατορίας- δεν μπορεί να αποπληρωθεί.
Το 2001 η Αργεντινή χρεοκοπεί ενώ είναι μέσα στο πρόγραμμα του ΔΝΤ,
καθώς το Ταμείο αρνείται να εκταμιεύσει την τελευταία δόση του δανείου.
Χιλιάδες επιχειρήσεις βάζουν λουκέτο. Οι καταθέσεις εξανεμίζονται καθώς
το πέσο αποσυνδέεται από το δολάριο και υποτιμάται στο ένα τέταρτο. Ο
πρόεδρος της χώρας Fernando de la Rua δραπετεύει από το προεδρικό μέγαρο
με ελικόπτερο. Αντίθετα με ότι θρυλείται στην Ελλάδα, οι τράπεζες της
Αργεντινής δεν χρεοκόπησαν ομαδικά και φυσικά δεν διαγράφουν τα χρέη των
πελατών τους. Ο Cavallo
θα πει αργότερα στον Γιώργο Αυγερόπουλο
ότι η Αργεντινή τιμωρήθηκε από το ΔΝΤ για να χρησιμοποιηθεί ως
παράδειγμα, σε αντίθεση με την Τουρκία και την Ελλάδα, που για
διαφορετικούς λόγους η καθεμία, συνεχίζει, βοηθήθηκαν (η Τουρκία λόγω
του πολέμου στο Ιράκ και η Ελλάδα πιθανώς λόγω της θέσης της στην ΕΕ).
2. Η ολική επαναφορά της Αργεντινής επιτυγχάνεται σε χρόνο ρεκόρ, αντιστρέφοντας πλήρως τις πολιτικές του ΔΝΤ
Το 2003 τη διακυβέρνηση της Αργεντινής μετά τη χρεοκοπία αναλαμβάνει ο
Nestor Kirchner. O Kirchner ακολουθεί την αντίστροφη πορεία από τον
Menem: Ενώ προηγουμένως είχε συμβάλει στις ιδιωτικοποιήσεις, απολύει
αμέσως δεκάδες αξιωματούχους που είχαν συμμετάσχει στην χούντα και
ακολουθεί πολιτικές αντιδιαμετρικά αντίθετες με το ΔΝΤ και τις επιταγές
της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας. Παύει κάθε διαπραγμάτευση με το ΔΝΤ για
την αναχρηματοδότηση τους χρέους προς τους δανειστές. Επανεθνικοποιεί
τις κρίσιμες βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, ενισχύει
το κοινωνικό κράτος αντιστρέφοντας τις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις
και μειώνει το ποσοστό που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Τέλος
επιστρέφει το 13% των μισθών που είχε περικοπεί κατ” εντολή του ΔΝΤ. Όλα
αυτά πετυχαίνουν αμέσως να τονώσουν την κατανάλωση, τη ζήτηση και την
παραγωγή και σε συνδυασμό με τις εξαγωγές εκτοξεύουν την οικονομία.
Η Αργεντινή κάνει άλμα ανάπτυξης μέσα σε ένα τρίμηνο που ακολουθείται
από πολλά χρόνια υψηλής ανάπτυξης (8 και 9%), με οριακή ανάπτυξη ακόμα
και στα χρόνια της παγκόσμιας κρίσης (2008-2010), όπως φαίνεται στο
διάγραμμα-1 και με μέση τιμή ανάπτυξης μετά τη χρεοκοπία στο +6,2%
(σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας).
Το 2005 ο Kirchner ξεπληρώνει με μία δόση (περί τα 10 δισ.) το ΔΝΤ
στο σύνολο του χρέους της Αργεντινής προς αυτό, χρησιμοποιώντας το ένα
τρίτο των αποθεματικών του κράτους, σε μια κίνηση που απαλλάσσει πλήρως
τη χώρα από το Ταμείο. Την ίδια χρονιά αναδιαρθρώνει το χρέος
συμφωνώντας με το 75% των δανειστών. Το 2010 η αναδιάρθρωση
συμπεριλαμβάνει πλέον το 93% των δανειστών.
Ο Nestor Kirchner φτάνει να θεωρείται εθνικός ήρωας και η Αργεντινή έχει δημιουργήσει
ένα επικίνδυνο αντιπαράδειγμα:
Εκτοξεύεται σε υψηλή ανάπτυξη σε χρόνο απειροελάχιστο, ακολουθώντας
αντίστροφες πολιτικές από αυτές που επιτάσσει η νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία
και επιβάλουν οι, εκφραστές της, διεθνείς οργανισμοί.
3. To ΔΝΤ ξεμένει από πελάτες μέχρι την ανάστασή του από την Ελλάδα
Την ίδια περίπου περίοδο που η Αργεντινή εγκαταλείπει το ΔΝΤ, το ίδιο
πράττουν και πολλές άλλες χώρες όπως οι, επίσης ταχέως αναπτυσσόμενες
εκείνη την εποχή, Βραζιλία και Ινδονησία. Ακόμα και στην Αφρική όμως
όπου το ΔΝΤ παραδοσιακά έχει πολλή δουλειά, τώρα χάνει πελάτες. Οι
πολύτιμες συμβουλευτικές υπηρεσίες και τεχνικές αναλύσεις του Ταμείου
έχουν αποφέρει πολλά χρόνια πείνας. Οι προκάτοχοι της δακρύζουν για τη
Νιγηρία, πολύ πριν την Christine Lagarde την πιάσει ο πόνο για τα
παιδάκια του Νίγηρα, επειδή χάνουν την αφρικανική χώρα από πελάτη μαζί
με την Ουγκάντα και την Τανζανία. Το ΔΝΤ αρχίζει να αναζητά νέο ρόλο ή
και λόγο ύπαρξης, καθώς βρίσκεται να δανείζει το 2007 μόλις 16
δισεκατομμύρια δολάρια, από 116 δισεκατομμύρια που δάνεισε τα χρόνια της
χρεοκοπίας της Αργεντινής. Και τότε εντελώς αναπάντεχα για τους
απανταχού νεοφιλελεύθερους φονταμενταλιστές, ευτυχώς για το ΔΝΤ ξεσπάει η
παγκόσμια κρίση και κυρίως η κρίση χρέους στην Ελλάδα. Η χώρα μας
ξαναβάζει το ΔΝΤ δυναμικά στο παιχνίδι με δάνεια αρκετών δεκάδων
δισεκατομμυρίων και κυρίως μεταφέρει το πεδίο δράσης του από την
Ουγκάντα στην Ευρώπη. Στο διάγραμμα-2 φαίνεται ο προσφερόμενος δανεισμός
από το ΔΝΤ παγκοσμίως ανά έτος τη δεκαετία 1998-2007 (με στοιχεία από
το ΔΝΤ).
4. Οι βασικοί οικονομικοί δείκτες της μνημονιακής Ελλάδας δείχνουν μεγαλύτερη καταστροφή από αυτή της χρεοκοπημένης Αργεντινής
Το
ΑΕΠ,
δηλαδή το σύνολο όσων παράγει μια χώρα, και η ποσοστιαία μεταβολή του
είναι ο πιο καθολικός δείκτης επιτυχίας ή αποτυχίας μιας οικονομίας, ένα
οικονομικό «καρδιογράφημα». Είναι εντυπωσιακό ότι παρότι η Αργεντινή
υπέστη ένα «οικονομικό ολοκαύτωμα» από το ΔΝΤ το 2001, η Ελλάδα στην
5ετία της κρίσης έχει χάσει περισσότερο ΑΕΠ (ποσοστιαία). Στo
διάγραμμα-3 φαίνεται η σωρευτική απώλεια ΑΕΠ συγκριτικά για τις δυο
χώρες στην αντίστοιχη 5ετία (για την Ελλάδα: 2009-2013, για την
Αργεντινή: 1999-2003, με στοιχεία από την Παγκόσμια Τράπεζα).
Διαπιστώνεται ότι η Αργεντινή στο βαθύτερο σημείο της κρίσης της (4ο
έτος: 2002) είχε χάσει συνολικά 19,5% του ΑΕΠ και στη συνέχεια ανέκαμψε
ραγδαία αντιστρέφοντας τις πολιτικές του ΔΝΤ, ενώ η Ελλάδα είχε χάσει
ήδη (5ο έτος: 2013) 26% του ΑΕΠ της και βρίσκεται ακόμα σε ύφεση (δηλαδή
η απώλεια θα αυξηθεί).
Φυσικά παρόλη τη σημασία του, το ΑΕΠ δεν είναι ο μόνος δείκτης. Kαι
άλλοι οικονομικοί δείκτες όπως οι μισθοί και η ανεργία δείχνουν ότι η
καταστροφή της Ελλάδας είναι εφάμιλλη, αν όχι μεγαλύτερη, εκείνης της
χρεοκοπημένης Αργεντινής. Για παράδειγμα το μέγιστο της ανεργίας στην
Αργεντινή, ήταν 18,3% (2001) ενώ το μέγιστο για την Ελλάδα θα είναι πολύ
πάνω από αυτό, καθώς η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται και μετά το 2012
(24,2%) που είναι το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν στοιχεία στο
dataset της Παγκόσμιας Τράπεζας.
5. Η τρέχουσα «χρεοκοπία» της Αργεντινής είναι απόνερα της χρεοκοπίας του 2001 και είναι… αμφίβολο ότι έχει συμβεί
Στο 93% των δανειστών που συμφώνησαν με την κυβέρνηση της Αργεντινής δεν συμπεριλαμβάνεται κάποιο «
ταμείο-όρνεο»ονόματι
Elliot Capital Management ενός αξιότιμου κυρίου Paul Singer. Τα όρνεα
είναι funds που αγοράζουν στη δευτερογενή αγορά χρεόγραφα εκδοτών που
χρεοκοπούν. Αγοράζουν σε μονοψήφιο ποσοστό της ονομαστικής τους αξίας
(συνήθως 1 ως 5% της ονομαστικής) με μοναδικό σκοπό να μηνύσουν τους
εκδότες των ομολόγων, απαιτώντας το 100% της ονομαστικής αξίας
(επιζητώντας δηλαδή κέρδος της τάξης του 10.000%). Ακριβώς αυτό έκανε το
Elliott Capital Management με τα ομόλογα της Αργεντινής και το
δικαστήριο της Νέας Υόρκης που εκδίκασε την υπόθεση απεφάνθη υπέρ του
fund (η υπόθεση
έχει δει τη δημοσιότητα από το 2012).
Η απόφαση του δικαστηρίου απαγορεύει από τους υπόλοιπους δανειστές
(τράπεζες, άλλα ταμεία κτλ.) να εισπράξουν από την Αργεντινή τα χρήματα
που έχουν συμφωνήσει αν πρώτα η Αργεντινή δεν πληρώσει στο 100% το
Elliot Capital Management. Η Αργεντινή αποφάσισε ότι δεν διατίθεται να
πληρώσει το όρνεο και
οι πολίτες της πανηγύρισαν αυτή την απόφαση βγαίνοντας στους δρόμους
και φωνάζοντας συνθήματα όπως «πατρίδα ναι, αποικία όχι»,
υποστηρίζοντας την τωρινή πρόεδρο, Christina de Kirchner, σύζυγο του
Nestor Kirchner. H απόφαση πλήττει κυρίως την συντριπτική πλειοψηφία των
δανειστών που συμφώνησαν και που δεν θα λάβουν τα χρήματά τους και δεν
αναμένεται να δημιουργήσει ιδιαίτερο πρόβλημα στην Αργεντινή, που έχει
συμφωνήσει μαζί τους, ή την παγκόσμια οικονομία, καθώς ήδη τα νέα
ομόλογα έρχονται με ασφαλιστικές δικλίδες που τα ξεμπλοκάρουν από
ενδεχόμενες παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον. Σύμφωνα μάλιστα με
κάποιες ερμηνείες,
η Αργεντινή μπορεί ταυτόχρονα και να μην πληρώσει το Elliott και να
αποφύγει το πιστωτικό γεγονός καθώς τα ομόλογα συνήθως αναφέρουν ότι η
χώρα έχει εκπληρώσει την υποχρέωσή της εφόσον καταβάλει τα χρήματα στην
τράπεζα του δανειστή. Το επιχείρημα είναι ότι το γεγονός ότι η δικαστική
απόφαση απαγορεύει στο δανειστή να εκταμιεύσει αυτά τα χρήματα, δεν
αφορά την Αργεντινή.
Ο @Arhsx στο Twitter
